لاستیک و تایرهای روکش شده «به انگلیسی Retread Tires»، عموما تایرهای قدیمی‌ای هستند که با استفاده از یک روکش لاستیکی آج‌دار شکلی نو به خود گرفته و برای استفاده مجدد روانه بازار می‌شوند. این لاستیک‌های روکش شده در واقع راهی موثر برای بازیافت لاستیک‌های کهنه و کاهش مقدار لاستیک منتهی به محل دفن زباله به حساب می‌آیند. قیمت تمام شده لاستیک‌های روکش شده، به‌دلیل استفاده مجدد از آنها مسلما از تایرهای نو ارزان‌تر هستند.
به صورت کلی این فرایند دقیق برای روکش لاستیک توسط تولید‌کننده‌های مختلف متفاوت است، ملزومات این کار شامل استفاده از یک تایر فرسوده است که از لحاظ سلامت کلی در شرایط خوبی باشد و پس از آن در کارخانه یک لایه آج‌دار به روی تایر چسبانده می‌شود. عموما کاربرد روکش لاستیک برای خودروهای سنگینی است که کارکرد آنها با سرعت پایینی انجام می‌شود و تحمل بار زیادی ندارند. در ادامه با مجله هم‌تایر باشید تا با هم این فرایند را بهطور کامل بررسی کنیم.
نحوه روکش کردن لاستیک‌های کارکرده
کارخانجات روکش لاستیک، ابتدا تایرهای صاف و بلا استفاده را از سطح شهر جمع آوری می‌کنند. این فرایند ممکن است به صورت همکاری بین آپاراتی‌ها و کارخانه صورت بگیرد. لاستیک‌های جمع آوری از لحاظ فرسودگی به 3 دسته‌ی سایش کاملا یکسان، سایش یک‌طرفه و سایش بد شکل و نامظم تقسیم می‌شوند. مشخصا هر چه آج‌های تایر منظم‌تر خورده شده باشند، عمل روکش کردن آن نیز راحت‌تر انجام خواهد شد. در این فرایند ساختار کلی تایر و سیم‌های تقویت کننده لاسیتک دست نخورده باقی می‌مانند و روی قسمت‌های بیرونی تایر روکش و بازسازی انجام می‌شود.
تاریخ تولید تایر و سالم بودن بافت اصلی تایر، قسمت‌های داخلی و سیم‌های تقویت‌کننده تایر، از عوامل مهم در انجام عمل روکش لاستیک می‌باشند. عمل روکش کردن در قالب‌‌های مخصوص تحت فشار ۱۰۰ کیلوگرم و حرارت ۱۶۰ درجه سانتی‌گراد صورت می‌گیرد و بسته به ضخامت تایر از یک ساعت الی یک ساعت و ربع به طول می‌انجامد. روکش لاستیک به نحوی صورت می‌گیرد که تشخیص تایر نو از کهنه دشوار است.
در فرایند روکش کردن لاستیک ابتدا تایر از لحاظ سلامت، هرگونه ضرب‌خوردگی، سوراخی، پنچری، دو پوسته شدن و … بررسی می‌شود. در این مرحله لاستیک‌های غیر قابل استفاده فیلتر شده و از چرخه‌ی تولید خارج می‌شوند. سپس آج‌های باقی مانده تایر با دستگاه مخصوص یا سمباده صاف می‌شوند و کاملا از بین می‌روند. در مرحله بعد با توجه به کاربرد لاستیک روکش موردنظر در انواع گل‌های مختلف قالب گیری می‌شود و سپس به دو روش سرد یا گرم عمل روکش روی آن، با پیوند دادن روکش به سطح زیرین لاستیک انجام می‌شود.
در مراحل فنی ابتدا لاستیک ها باد می‌شود و آج‌های قدیمی با سرعت بالا پاک می‌شوند. این دستگاه ها به مقدار دقیقی آج لاستیک قدیمی را حذف می‌کنند و سطح را برای آج جدید آماده می‌کنند. در مرحله بعدی باید روکش لاستیک با استفاده از فشار و گرما به سطح تایر بچسبد. قالب روکشی که با طرح آج جدید قالب گیری شده است، گرم می‌شود و لایه نازکی از چسب مخصوصی بین تایر و روکش پخش می‌شود. سپس تایر در جایی به نام محفظه پخت قرار می‌گیرد که باعث گرم شدن و تکمیل فرایند روکش می‌شود. پس از آن باید چسب خشک شود تا تایر آماده رفتن زیر خودرو شود.
در آخرین مرحله تایر باید مورد بررسی نهایی قرار گیرد. لاستیک تولید شده مورد بازرسی عملی و تئوری دیگری قرار می‌گیرد و قبل از اینکه کارخانه را ترک کند و وارد بازار شود، استانداردهای صنعتی را پاس کند.
مصطفی تنها، سخنگوی انجمن صنفی صنعت تایر در گفت‌وگو با سایت “مردم‌سالاری” در مورد ترمیم تایرهای فرسوده گفت:
در حال حاضر روکش کردن تایر فرسوده به دو طریق صورت می‌گیرد؛ یکی به صورت ری‌گروو «re-groove»، یعنی همین کاری که در تبریز انجام می‌دهند و دیگری به صورت روکش کردن تایر. البته نباید فراموش کرد که تایر فرسوده را به شرط سالم بودن منجیت، می‌توان روکش کرد
او ادامه داد:
در دنیا تایرهای سنگین روکش می‌شود و کسی تایرهای سبک را روکش نمی‌کند. این موضوع به خاطر ارزش بالای منجیت تایرهای سنگین است. روکش تایرها معمولا 2 تا 3 بار انجام می‌شود. بر بدنه تایرهایی که قابلیت روکش شدن را دارند، اصولا این قابلیت درج می‌شود؛ چراکه هر تایری را نباید مجدد روکش کرد.
او در مورد قابلیت روکش شدن تایرهای چینی گفت:
بسیاری از تایرهای چینی قابلیت روکش شدن ندارند. البته برخی از تایرهای چینی قابلیت روکش شدن را دارند که این کار فقط یک‌بار انجام می‌شود و برای بار دوم یا سوم، قابیلت روکش شدن را نخواهند داشت. مشکل لاستیک‌های چینی که روکش نمی‌شوند به قسمت داخلی تایر باز می‌گردد که مثل یک تیوب به قسمت داخلی تایر چسبانده شده است. این قسمت معمولا دچار خشکی و شکنندگی می‌شود لذا باد را نمی‌تواند در خود نگه‌دارند.
لاستیک صاف شده در مقایسه با لاستیک روکش شده
کاربرد لاستیک‌های روکش شده
در دهه 1960، لاستیک‌های روکش‌شده به دلیل فناوری محدود اقتصادی‌ترین راه‌حل برای مصرف‌کنندگان بود. در نیمه اول قرن بیستم، بیشتر لاستیک به صورت شال و تیوب تولید می‌شدند که اغلب در هنگام استفاده در جاده‌ها در معرض آسیب قرار می‌گرفت. زمانی که B.F. Goodrich حق اختراع لاستیک‌های تیوبلس را ثبت کرد، فناوری تولید تایر به کلی دست‌خوش تغییر شد. در حالی که این پیشرفت‌ها در فناوری لاستیک به این معنی است که روکش مجدد در خودروهای سواری رایج نیست، اما روکش لاستیک برای مصارف کشاورزی و تجاری هنوز یک روش معمول در صنعت است.
لاستیک‌های روکش شده عموما برای ماشین‌های سنگینی که با سرعت پایینی کار می‌کنند، ساخته می‌شوند. ادوات کشاورزی، یدک‌کش‌‌ها، ماشین‌های حمل زباله، خودروهایی که در انبارها کار می‌کنند و هرگونه ماشین آلاتی که با سرعت زیاد درگیر نیستند، می‌توانند از لاستیک روکش‌شده استفاده کنند. روکش لاستیک به‌دلیل اینکه به نوعی مثل لایه‌ای به روی تایر کهنه چسبانده می‌شود، تحمل فشار وزنی در سرعت بالا را ندارد. این نوع لاستیک‌ها قیمت ارزان‌تری نسبت به تایرهای نو دارند و برای افرادی که بودجه کمی برای خرید لاستیک دارند، تایرهای روکش شده می‌توانند بدون تحمیل هزینه زیاد، جایگزین لاستیک‌های فرسوده شوند.
قیمت لاستیک‌های روکش دار نصف و یا یک سوم قیمت لاستیک‌های نو و دست اول است. اصولا تایرهای روکش دار را برای مسافت‌های کوتاه و درون شهری استفاده می‌کنند. بدلیل امنیت غیرقابل اتکای لاستیک روکش‌شده نمی‌توان آنها را در خودروهای سواری اسفاده کرد؛ مگر در خودروهایی که صرفا در محیطی کار می‌کنند که نیاز به رانندگی با سرعت بالا ندارند.
خط تولید روکش تایر
مزایای لاستیک‌های روکش شده
هرچقدر هم که از معایب روکش لاستیک صحبت کنیم باز هم نمی‌توان از مزایای اقتصادی و زیست محیطی آن چشم پوشی کنیم؛ روکش کردن تایرها یک عمل اقتصادی و سازگار با محیط زیست است. به‌علاوه، کیفیت تایرهای روکش شده اکنون بهتر از همیشه است. با استفاده از ابزارها و روش‌های ساخت جدید لاستیک‌ها، تایرهای روکش‌شده در سال‌های اخیر بهطور قابل توجهی بهبود یافته‌اند و گزینه‌ای مناسب برای خودروهای دولتی، لاستیک‌های کامیون، لاستیک خودروهای خطوط هوایی و … هستند.
-
صرفه جویی اقتصادی
لاستیک‌های روکش‌شده مانند لاستیک‌های نو عمل می‌کنند، اما با صرفه جویی در خرید! لاستیک‌های روکش شده حدود 30 تا 60 درصد ارزان‌تر از تایرهای نو به فروش می‌رسند که صرفه‌جویی قابل توجهی برای ناوگان دولتی و عمومی یا حتی کشاورزان به شمار می‌رود. در کشور خودمان چند شرکت بزرگ نیز به‌صورت تخصصی روکش لاستیک را انجام می‌دهند. از مشهورترین شرکت‌های داخلی می‌توان به تک تایر آذر، کن تایر و سمنگان سیرجان اشاره کرد.
-
فواید زیست محیطی
طبق گزارش شرکت «Bandag»: تولید تایرهای روکش 30 درصد انرژی کمتر و 15 گالن روغن کمتر در مقایسه با لاستیک‌های جدید مصرف می‌کند. ما بیش از 800 لاستیک در ساعت را در باندگ بازتولید می‌کنیم و سالانه حدود 7 میلیون لاستیک را از چرخه ضایعات خارج می‌کنیم به عبارتی این عدد تقریبا برابر با 300 میلیون لاستیک از زمان تاسیس باندگ در سال 1957 است. نتیجه این کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی است.
-
کیفیت تقریبا مشابه با لاستیک نو
با توجه به مطالعه عملکردی روکش لاستیک، تفاوت اندکی در عملکرد یک لاستیک بازسازی شده و یک تایر جدید وجود دارد. در عوض، فاکتورهای اصلی در عملکرد یک لاستیک روکش شده، کیفیت روکش لاستیک و شرکت بازسازی‌کننده تایر است. تعمیر و توجه مناسب به لاستیک و خرید از فروشنده‌ای که فرآیند روکش کاری را با مواد با کیفیت انجام می‌دهد، در کیفیت و استفاده مجدد لاستیک بسیار مهم است.
-
روکش لاستیک همان بازیافت است
با انجام روکش، لاستیک‌های فرسوده را از محل‌های دفن زباله دور نگه می‌دارید. کاهش استفاده از مواد صنعتی جدید باعث کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای می‌شود. همچنین در مصرف سوخت ماشین آلات تولیدی نیز صرفه‌جویی می‌شود. با رایج‌تر شدن موضوع حفظ محیط زیست، روکش‌ها روشی آسان برای ایفای نقش خود در حفاظت از محیط زیست و در عین حال کاهش هزینه‌های عملیاتی هستند.
لاستیک روکش را چگونه از لاستیک نو تشخیص دهیم؟
همان‌طور که اشاره کردیم بعضی اوقات تشخیص لاستیک روکش شده دشوار است. اما معمولا فروشنده آن را عنوان می‌کند. با این حال روش‌های ساده و مشخصی برای تشخیص لاستیک روکش شده وجود دارد که به آنها اشاره می‌کنیم تا طعمه کلاهبرداری هنگام خرید تایر نشوید.
- گل میخ‌های ریز روی تایر نشان‌دهنده نو بودن لاستیک است.
- لاستیک‌های دست اول نوار پیچ یا رَپ دارند.
- تاریخ تولید به‌روز روی لاستیک موجود باشد.
- جای رینگ روی لبه داخلی تایر نباشد.
- رد تایلیور روی دیواره‌های جانبی نشان‌دهنده کهنه بودن تایر است.
- شکل ظاهری غیر معمول به معنای دست دوم بودن لاستیک است.
- روکش به دلیل ورقه‌ای بودن در نقطه‌ای به ابتدای آن متصل می‌شود.
- بعد از چسباندن روکش به لاستیک، تفاوت رنگ آنها مشخص است و دورنگ می‌شود.
کلام آخر
عمومیت کاربرد لاستیک روکش شده برای خودروهای سنگین و کم سرعت است. خرید این نوع لاستیک ها از نظر اقتصادی به صرفه است. علاوه برای مزایایی که گفتیم باید به معایب لاستیک‌های روکش اعم از: حساسیت به گرما، تحمل فشار وزنی پایین، محدودیت در سرعت بالا نیز توجه داشته باشید. حین خرید لاستیک روکش شده حتما از گارانتی بودن آن مطمئن شوید. با مطالعه کامل مقاله بالا می‌توانید به سادگی لاستیک روکش را از نو تشخیص دهید. همچنین در پایان برای خرید لاستیک نو با تضمین قیمت و کیفیت و گارانتی معتبر به فروشگاه هم‌تایر سر بزنید!
منبع
ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی از مجله هم‌تایر
