هنگامی که هوای سرد و خشک زمستانی از راه می‌رسد، احتمالا زمان خرید زنجیر چرخ فرا رسیده است. رانندگی در یک جاده برفی بدون زنجیر چرخ مثل کشیدن ماشه تفنگ بدون اقدام به شلیک آن است. زنجیر چرخ به‌سادگی با افزایش میزان چسبندگی یا «کشش» بین لاستیک خودرو و جاده در هنگام یخبندان یا بارش برف، رانندگی در شرایط نامساعد زمستانی را بسیار ایمن‌تر می‌کند و به نوعی نقش پوتین یخ شکن را برای خودروی شما ایفا می‌کند.
استفاده از زنجیر چرخ ضریب اصطکاک بین لاستیک و زمین را افزایش می‌دهد و یک لایه کشش اضافی را برای چرخش چرخ ها ایجاد می‌کند. در این مقاله در هم‌تایر، صفر تا صد آنچه که درباره زنجیر چرخ نیاز دارید را باهم بررسی می‌کنیم.
زنجیر چرخ چیست؟
زنجیر چرخ یکی از حیاتی ترین وسایلی است که برای رانندگی در زمستان و مسیرهای برفی، باید در صندوق عقب خودرو به همراه داشته باشید. البته استفاده از لاستیک یخ‌‌شکن نیز یکی دیگر از راه‌های رانندگی در این شرایط سخت است، اما به دلیل قیمت بالایی که دارند، خرید آن به‌صرفه نیست.
زنجیر چرخ اصطکاک بین خودرو و زمین را افزایش داده و باعث افزایش چسبندگی و ایمنی خودرو می شود. زیرا که در جاده های لغزنده و یخبندان، اصطکاک بین چرخ و جاده بسیار پایین است و هرلحظه امکان لیز خوردن خودرو وجود دارد. در جاده های یخ زده و برفی علاوه بر ضرورت استفاده از زنجیر، باید با سرعت پایین رانندگی کنید. اگر قصد سفر به جاده های برفی یا یخ زده را دارید، قبل از وارد شدن به مسیر های برفی آن را بر روی تایر نصب نمائید. زیرا که با ورود به مسیر های برفی، نصب و متصل کردن آن کمی دشوار می شود.
حتما بخوانید: قاتل زنجیرهای رانندگان در روزهای برفی و بارانی؛ هیدروپلینینگ چیست؟
زنجیر چرخ یک آزمایش توسعه یافته شده برای تایرهای زمستانی بوده که کشش و چسبندگی قابل توجهی بر روی یخ و برف ایجاد می‌کنند. زنجیر، از مدت ها قبل بر روی تجهیزات مکانیزه: تراکتورها، برف‌روب‌ها، خودروهای آفرودی و خودروهای امدادی استفاده می‌شده تا خیال راننده را از رانندگی روی برف و یخ راحت کند.
انواع زنجیر چرخ
1. زنجیر چرخ فلزی «ساده»
زنجیر چرخ ساده یا کلاسیک رایج ترین و البته پر طرفدار ترین نوع زنجیر، در بازار به شمار می آیند. این دسته از تولیدات در واقع همان زنجیرهای معمولی هستند که تقریبا همه ما آنها را دیده ایم. در این نوع، چند رشته زنجیر وجود دارد که از طریق اتصالات منظم با هم یک شبکه زنجیری را می سازند. لازم به ذکر است که جنس و نوع زنجیرها متنوع است و صرفا به زنجیرهای فلزی ختم نمی شود. برای مثال اتصالات این رشته ها می تواند از لاستیک، پارچه و یا آلیاژ های دیگر باشد. اما نوع و جنس هر چه که باشد، تغییری در ماهیت و کارایی این محصول ایجاد نمی کند.
از مزایای این نوع زنجیرها می‌توان به مقاومت بالا، اصطکاک بسیار خوب و البته دوام طولانی مدت اشاره کرد. آنها توانایی ایجاد کشش خوبی دارند و می‌توانید مکررا از آنها استفاده کنید. از طرفی دیگر نسبت به سایر زنجیرها، کمتر دچار خوردگی و فرسودگی می‌شوند، که این دلیلی بر برتری زنجیر چرخ های فلزی به سایر آنها است.
علاوه بر این باید بدانید که فرایند نصب تقریبا دشواری دارند و اگر اولین بارتان است کمی برایتان مشکل خواهد بود. همچنین حمل آن ها نیز اندکی سخت است. افزون بر این موارد به دلیل بافت سخت و ضخامت آن، امکان آسیب جدی به سیستم جلوبندی خودرو وارد کنند. این مشکلات سبب شده تا برای آن ها جایگزین های دیگری تولید شود. این نوع در دو مدل تکی و زوجی تولید می‌شود که فلزی بوده و از فولاد ساخته می‌شوند.
معایب زنجیر های فلزی
- جلوبندی خودرو را از بالانس خارج می کند و با کوبش و ضرباتی که به کمک فنرها و سیستم تعلیق وارد می‌کند، باعث تخریب جلوبندی خودرو می شود.
- باعث به وجود آمدن لرزش و ورود سر و صدای آزار دهنده به داخل کابین خودرو می شود.
- زمانی که میزان برف روی جاده کم باشد کارایی چندانی ندارد و در این حالت به سیستم انتقال نیرو «موتور» خودرو آسیب می‌زند.
- سرعت رانندگی را مجبورا به 30 تا 50 کیلومتر در ساعت می رساند که بسیار کم است.
- برعکس زنجیرهای پلیمری فرایند نصب دشواری دارد و به دلیل وزن بالا، حمل و نقل آن سخت است.
- احتمال آسیب به گلگیر، سیستم ترمز و جلوبندی وجود دارد. زیرا که ممکن است حین حرکت، زنجیر چرخ باز شده و به خودروآسیب وارد کند.
- به دلیل تماس مداوم با آب و رطوبت، بعد از مدتی دچار زنگ زدگی می شوند.
- باعث تخریب لاستیک خودرو می‌شوند. زنجیرهای فلزی می تواند باعث ایجاد ترک و خوردگی روی بافت لاستیک شود.
2. زنجیر چرخ پلیمری «ژله‌ای»
این نوع از زنجیرها، اگرچه ممکن است از لحاظ فنی زنجیر نباشند، اما همان کارایی مشترک را دارند، البته قدرت اصطکاک کمتری نسبت به زنجیر های فلزی دارند. متریال و ساختار ساخت آنها عموما از پلیمر پلاستیکی و نرم استفاده می‌شود. زنجیرهای ژله‌ای دقیقا مثل یک کفش زمستانی روی لاستیک های شما سوار می‌شود و امنیت شما را تا حد زیادی تضمین می‌کنند. این زنجیر چرخ ها به شدت محبوب هستند اما به دلیل قیمت بالای آنها از عمومیت کمتری برخوردارند. همچنین به دلیل نصب آسان و ظاهر زیبا و به روزی که دارند مورد توجه اسپورت سواران و رانندگان خوش سلیقه است.
مزایای زنجیر چرخ پلیمری
- در برابر سایش و پارگی بسیار مقاوم هستند.
- در هنگام بارش برف کم و حتی حرکت روی آسفالت، باعث اختلال در سیستم انتقال قدرت خودرو نمی‌شود.
- نصب آن بسیار سریع و راحت است و نیازی به جک ندارد.
- سرعت رانندگی نسبت به نوع فلزی آن به ۲۰ یا ۳۰ کیلومتر بر ساعت کاهش نمی‌یابد.
- باعث صدمه و آسیب به جلوبندی، سیستم ترمز «ABS»، لاستیک و آسفالت نمی‌شود.
- در مقایسه با زنجیر های فلزی هنگام حرکت باعث ایجاد لرزش و سر‌و‌صدای آزار دهنده نمی‌شود.
- زنجیر پلیمری نوعی یخ شکن است و از لیز خودن خودرو جلوگیری می‌کند.
- این زنجیر چرخ‌ها عمر خوبی دارند و مثل زنجیرهای فلزی دچار زنگ‌زدگی نمی‌شوند.
3. زنجیر چرخ تسمه ای
این نوع از زنجیرها به صورت موازی بوده و مانند تسمه دور تا دور محیط چرخ را احاطه می‌کنند. زنجیرهای تسمه‌ای، بازدهی کمتری نسبت به نوع پلیمری دارند و همچنین در بازار از فروش کمتری نسبت به سایر زنجیرها برخوردار هستند. این دسته، عموما حالت زنجیری ندارند و به صورت رشته‌های جدا از هم و باید به صورت تک تک روی لاستیک نصب شوند. زنجیرهای تسمه‌ای یک‌پارچه نیستند و کل چرخ را پوشش نمی‌دهند. گاهی یک، دو یا سه عدد و حتی بیشتر از آن روی چرخ با فاصله از هم بسته می‌شود.
جنس رشته‌های این زنجیر عموما از ترکیبات نانو پلیمری است. برای نصب آنها باید رینگ خودرو سوراخ یا فضای عبوری باشد تا راننده بتواند زنجیر را از آن عبور داده و آن را از به طرف دیگر متصل کند. به همین جهت بیشتر برای رینگ‌های اسپرت مناسب است. از آن جایی که این رشته‌ها کاملا چرخ‌ها را در آغوش می‌گیرند، به آنها زنجیر چرخ کمربندی هم گفته می‌شود.
4. زنجیر چرخ پارچه‌ای
از زنجیر های پارچه‌ای یا ابریشمی، معمولا در مسیرهای کوتاه آن استفاده می شود، زیرا که جنس محکم و دوام زیادی ندارند؛ به این نوع زنجیر، جوراب چرخ هم گفته می‌شود. این نوع از زنجیرها قیمت بالایی دارند و از فرو رفتن خودرو در برف عمیق جلوگیری نمی‌کنند. همانطور که می‌توان از اسم این نوع زنجیر چرخ پیداست، جنس آن از یک نوع ابریشم خاص «پلی الفین» است که اصطکاک کمی را در جاده ایجاد می‌کند. مزیت این نوع زنجیر، سر و صدای بسیار کم و همچنین عدم آسیب رسانی به سیستم جلو بندی خودرو و جاده است. همچنین قابل‌شستشو و جاذب است.
5. اسپری زنجیر چرخ!
این نوع زنجیر، از پلیمری تولید شده است که وقتی روی تایر خودرو اسپری شود هنگام برخورد با یخ و برف، سفت‌تر و مقاوم‌تر می شود و لکه های مایع آن درست مثل میخ های یخ شکن عمل می کنند. وقتی که تماس آنها با آسفالت خشک و کف جاده برقرار شود، تغییر شکل می دهند و با تبخیر از بین می روند. در ضمن تبخیر آنها هیچ گونه اثر مخربی بر محیط زیست برجای نمی گذارد. البته نباید از آنها انتظار عملکردی در حد زنجیر های معمول داشته باشید، زیرا که بیشتر جنبه تبلیغاتی دارند.
نکات مهم حین استفاده از زنجیر چرخ
- تنها زمانی که ضخامت برف روی زمین حداقل معادل ۲٫۵ سانتی‌متر است، از زنجیرچرخ استفاده کنید.
- هنگام استفاده از زنجیر چرخ با سرعتی حدود 30 الی 50 کیلومتر در ساعت رانندگی کنید.
- پس از طی کردن مسیری کوتاه، از متصل بودن زنجیر به لاستیک مطمئن شوید.
- به هیچ عنوان با زنجیر چرخ در مکان های غیر برفی تردد نکنید.
- با زنجیر چرخ ترمز ناگهانی نزنید.
- حتما زنجیر چرخ را متناسب با ابعاد تایر خودرو تهیه کنید. جا نیفتادن مناسب زنجیر چرخ دور تایر می‌تواند منجر به تصادف شود.
- سعی کنید همیشه زنجیر چرخ اضافی یا یدک همراه داشته باشید، به‌ویژه اگر در مناطق سردسیر و برف‌خیز زندگی می‌کنید.
- بست‌ها و اتصالات زنجیر چرخ را بررسی کرده و از سالم بودن آنها اطمینان حاصل کنید.
- زنجیر چرخ ها را پس از بازکردن خشک کنید. هیچ گاه زنجیر چرخ ها را خیس در جعبه نگذارید، زیرا سبب زنگ زدگی آنها می شود.
سوالات متداول
اگر زنجیر چرخ نداشتیم، چه کنیم؟ در زمان‌هایی که مسیر یخ‌زده و لغزنده است و زنجیر چرخ نداریم، می‌توان با کم کردن فشار باد لاستیک‌ها تا حد زیادی تماس آنها را با زمین بیشتر کنیم. در این مواقع باید فشار باد تایر محور محرک را در حدود ۱۵ تا ۲۰ پی‌اس‌آی باشد و در اولین فرصت فشار هوای تایر را دوباره تنظیم کنیم.کم کردن باد تایر برای حرکت در مسیرهای ماسه‌ای و گِلی نیز جوابگو است. همچنین بستن طناب به شکل ضربدری روی تایر مثل زنجیر چرخ نیز تا حد زیادی کمک خواهد کرد.
کدام زنجیر چرخ بهتر است؟ با توجه به توضیحاتی که دادیم به طور منطقی از لحاظ اقتصادی و سلامت خودرو، اگر از زنجیرهای فلزی استفاده نکنید، بهتر است. اما اگر از بودجه کافی و همچنین دسترسی خرید به دیگر انواع زنجیر را ندارید به همان زنجیر فلزی بسنده کنید.
زنجیر چرخ ماشین روی کدام چرخ بسته می‌شود؟ زنجیر چرخ‌ها روی محورهایی بسته می‌شوند که بار نیروی محرکه خودرو به آن انتقال پیدا می‌کند؛ به عبارتی در خودروهای دیفرانسیل جلو، زنجیر روی چرخ جلو و در خودروهای دیفرانسیل عقب، زنجیر چرخ روی محور عقب نصب می‌شود. همچنین در خودروهای دو دیفرانسیل که نیرو محرکه را به هر چهار چرخ منتقل می‌کنند، باید زنجیر چرخ روی هر چهار چرخ خودرو نصب شود. اکثر خودروهای تولید داخل، دیفرانسیل جلو هستند. زنجیر چرخ در خودروهای پراید، پژو ۲۰۶، تندر ۹۰ «L90» و سمند که دیفرانسیل جلو هستند، روی چرخ جلو بسته می‌شود؛ اما در پیکان، آردی و مزدا ۲۰۰۰ زنجیر روی چرخ‌های عقب بسته می‌شود.
جمع بندی
استفاده از زنجیر چرخ مناسب در یک روز برفی به مانند یک سد دفاعی محکم، نقش مهمی در تضمین امنیت شما و خودروی‌تان دارد. پس از بررسی جامعی که درباره زنجیر چرخ داشتیم به این نتیجه رسیدیم که استفاده از این کفش های زمستانی در جاده های برفی و لغزنده ضروری است. پس پیش از آنکه در شرایط آب‌وهوایی یخبندان و برفی سفر کنید، لازم است با طریقه بستن زنجیر چرخ آشنا شده و آن را از قبل تمرین کرده باشید.«درمقاله ای جداگانه بستن زنجیر چرخ را با هم یاد می‌گیریم» پیش از آنکه به جاده‌های یخی برسید، از مکانی مسقف مثل گاراژ خودرو برای این منظور استفاده کنید و هنگام رانندگی در برف کاملا هوشیار باشید.
منابع
«ترجمه، تالیف و ویرایش اختصاصی از هم‌تایر»
